Historie van de kerk

Geschiedenis

De restauratie, die tussen 1975 en ‘77 in opdracht van de Stichting Oude Groninger Kerken werd uitgevoerd, heeft de geschiedenis van de kerk aanzienlijk verhelderd. De derde travee vanaf het westen bleek het oudste gedeelte te zijn, een restant van de rond 1200 gebouwde kerk. Rond 1250 verrezen de twee smallere westtraveeën. In de zuidmuur zat toen een ingang. De grote hoogte van ingangen en hagioscoop doen vermoeden dat het maaiveld in de loop der tijden verlaagd is. In 1683 werd een dakruiter gebouwd, waartoe de muur en de curieuze balkconstructie verrezen. Overigens dateert het torentje in zijn huidige vorm van de verbouwing in 1905. De oude westgevel werd in 1731 herbouwd. In 1767 werd een nieuwe, driezijdige koorsluiting gebouwd op de oude fundering, terwijl de spitsboogvensters van de schipwanden in 1775 naar het voorbeeld van de vensters in het koor werden aangebracht. In 1905 werd het uitwendige met een laag portlandcement bedekt. De westgevel kreeg toen zijn huidige vorm: een witte blokkenindeling met donker grijze lijsten. Boven de steen met twee bijbelteksten is in 1905 een jaartalsteentje gemetseld.

De bijzonder gave inrichting komt grotendeels uit 1744. Op het middenpaneel van de kansel zweeft een elegante engel met op de banderol het jaartal 1753. Binnen het doophek staan een offerblok uit 1655 en een smeedijzeren standerd met koperen doopbekken. Voor de viering van het avondmaal gaat de gemeente naar de lange tafels met banken op het koor, die rond 1850 zijn te dateren. Er hangen twee handgekleurde prenten uit het begin van de 19^e eeuw: een laatste avondmaal naar een schilderij van de Amerikaan Benjamin West (historieschilder in de overgangsperiode van neoclassicisme naar romantiek) en de bruiloft te Kana naar Domenico Pellegrini, een Italiaan uit dezelfde tijd. De oudste zerk is van 1601 (voor de kansel), de overige zijn later uit de 17^e , 18^e en 19e eeuw. De opzetstukken van de kerkbestuursbanken komen uit de 18e eeuw, maar hun opschriften zijn onmiskenbaar van een eeuw later. Op de achterzijde van de bank voor "Kerkvoogden en Notabelen", grenzend aan de avondmaalsruimte, is een toepasselijke tekst (Lucas 22;19) geschilderd.